چگونه متوجه گرفتگی عروق قلب شویم؟
گرفتگی رگ قلب چیست؟
شریان‌ها رگهایی هستند که خون سرشار از اکسیژن را به تمام بدن می‌رسانند. این رگها از مغز تا نوک انگشتان پا در جریان هستند. شریان‌های سالم جداره داخلی صافی دارند و خون به راحتی در آنها جریان مییابد اما در برخی افراد این شریان‌ها مسدود می‌شوند. پلاک ها می‌تواند جریان خون را کاهش دهد و در برخی موارد آن را کاملاً مسدود کند.
گرفتگی عروق احتمال سکته قلبی، مغزی و حتی مرگ را به شدت افزایش می‌دهد. بنابرین در هر سنی که هستید باید از عوامل ایجادکننده پلاک شریانی و روش‌های درمانی آن آگاهی داشته باشید تا بتوانید از پیامدهای جدی این بیماری پیشگیری کنید.
علائم گرفتگی رگ قلب
احساس درد و ناراحتی در قفسه سینه یکی از شایع ترین علائم بیماری عروق کرونر است. آنژین یا همان درد در قفسه سینه زمانی به وجود می آید که پلاک تا حد زیادی در داخل شریان های خونی انباشته شود و در نتیجه عروق قلبی تنگ شده باشند.
گرفتگی رگ به مرور و آرام آرام شکل می گیرد. گرفتگی عروق خفیف معمولا علائم خاصی همراه خود ندارد تا زمانی که به یک مشکل بزرگ منجر شود مانند: سکته قلبی یا مغزی! در موارد دیگر، به ویژه زمانی که شریان تا هفتاد درصد یا بیشتر مسدود شده باشد، تجمع پلاک شریانی ممکن است علائمی مانند موارد زیر را داشته باشد:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- افزایش ضربان قلب
- ضعف یا سرگیجه
- حالت تهوع
- تعریق
گرفتگی عروق در بیماری عروق کاروتید ممکن است منجر به علائم اولیه سکته مغزی با عنوان حمله ایسکمی گذرا یا TIA شود.
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان
به طور کلی علائم گرفتگی عروق در زنان و مردان تفاوت چندانی ندارد. تنگی نفس، درد قفسه سینه به خصوص در زمان نفس عمیق، سرفه همراه با خون، درد دائمی پا، تورم و قرمزی و داغ شدن پایین پا (به خصوص در یک پا) می تواند علائم گرفتگی عروق در پا و ریه های فرد باشد که نباید نادیده گرفته شود.
تنها موردی که باید خانم ها دقت کنند این است که در بسیاری از موارد بانوان به دلیل اهمیتی که به وزن خود می دهند تنگی نفس را در اثر افزایش وزن می دانند و آن را جدی نمی گیرند. در حالیکه نفس تنگی ممکن است یکی از علائم گرفتگی عروق باشد و باید سریعاً پیگیری شود.
عوامل ایجادکننده گرفتگی عروق قلب
پلاکی که روی جداره داخلی عروق تشکیل می‌شود، متشکل از مواد مختلفی است که در خون جریان دارند. این مواد شامل کلسیم، چربی، کلسترول، ضایعات سلولی و فیبرین می‌شود. فیبرین ماده‌ای است که در انعقاد خون نقش دارد.
در واکنش به تشکیل پلاک، سلول‌ها در جداره شریان چند برابر می‌شوند و مواد اضافی را ترشح می‌کنند که می‌تواند وضعیت گرفتگی عروق را بدتر کند. وقتی پلاک بیشتر شود، یک بیماری به نام آترواسکلروز (سخت شدن رگها) ایجاد می‌شود. این بیماری منجر به سخت شدن و باریک شدن عروق می‌شود.
هر چند متخصصان عروق هنوز به درستی علت آترواسکلروز را نمی دانند، اما به نظر می‌رسد که این فرایند ناشی از ایجاد آسیب در جداره داخلی شریان است.
این آسیب که باعث رسوب پلاک می‌شود، می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
بالا بودن کلسترول بد و پایین بودن کلسترول خوب
سطوح بالای کلسترول بد یا لیپوپروتئین کم‌چگالی (LDL)، مهم‌ترین عامل تشکیل پلاک شریانی است. اما این همه ماجرا نیست! همه افراد کلسترول خوب، یا لیپوپروتئین پرچگالی (HDL) هم در خون خود دارند. اچ دی ال بخشی از کلسترول بد را از پلاکهای درون رگها برمی دارد و به کبد بازمی‌گرداند که در آنجا از بین می‌رود.
فشار خون بالا
بالا بودن فشار خون هم نرخ تشکیل پلاک شریانی را افزایش می‌دهد. همچنین فرایند سخت شدن شریان مسدود را نیز تسریع می‌کند.
مصرف سیگار
به نظر می‌رسد مصرف سیگار نرخ آترواسکلروز در شریان‌های قلب، پا و آئورت (بزرگ‌ترین شریان بدن) را افزایش می‌دهد.
دیابت
دیابت یا افزایش سطح قند خون هم یک عامل مهم در گرفتگی عروق است. حتی افرادی که سطح بالای قند خون دارند اما هنوز به حد دیابت نرسیده است، مثل سندروم متابولیک، هم در معرض خطر تشکیل پلاک شریانی هستند.
سابقه خانوادگی
دیگر ریسک فاکتورها شامل سابقه خانوادگی، استرس، تحرک نداشتن و چاقی هستند. حتماً باید سابقه خانوادگی خود را در این زمینه بدانید.
عوارض گرفتگی عروق
تجمع پلاک این عروق را باریک کرده و باعث کاهش جریان خون در قلب شما می شود. در نهایت، کاهش جریان خون ممکن است باعث درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس یا سایر علائم و نشانه های بیماری عروق کرونر شود. انسداد کامل می تواند باعث حمله قلبی شود.
بیماری عروق کرونر
وقتی در شریان حمل‌کننده خون به قلب، پلاک تشکیل می‌شود، بیماری عروق کرونر یا بیماری قلبی رخ می‌دهد. بیماری عروق کرونر منجر به درد قفسه سینه یا تنگی نفس می‌شود. این بیماری می‌تواند منجر به حمله قلبی شود.
بیماری شریان کاروتید
شریان‌های کاروتید در دو طرف گردن قرار دارند. این عروق اکسیژن را به مغز می‌رسانند. تجمع پلاک شریانی در عروق کاروتید می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
بیماری شریان محیطی
اگر در رگهایی که خون را به پا می‌رسانند، پلاک ایجاد شود، می‌تواند میزان اکسیژن‌رسانی را کاهش دهد. به دنبال آن، کاهش جریان خون در پا می‌تواند منجر به درد، بی حسی یا عفونت شدید در پا شود. در مطلب بیماری DVT بیشتر درباره لخته شدن خون در پا توضیح داده ایم.
درمان گرفتگی عروق
برای پیشگیری و درمان گرفتگی عروق روش‌های مختلفی وجود دارد. تجویز پزشک برای کاهش پلاک شریانی و پیشگیری از گرفتگی عروق به شدت بیماری و سابقه پزشکی بیمار بستگی دارد.
درمان تصلب شرایین ممکن است با تغییراتی در سبک زندگی، دارو ها و پروسه های درمانی پزشکی یا عمل جراحی امکان پذیر باشد. هدف از درمان گرفتگی رگ قلب شامل موارد زیر است:
- جلوگیری از بیماری های مرتبط با آترواسکلروز
- کاهش عوامل خطر در متوقف کردن انباشته شدن پلاک
- تسکین علائم
- باز کردن شریان های خونی بسته شده در اثر انباشته شدن پلاک
تاثیر ورزش در کاهش بیماری قلبی عروقی
• ورزش منظم به افزایش قطر عروق کرونر قلب کمک می کند.
• با ورزش کردن عضله قلب قوی می شود و پمپاژ آن افزایش می یابد.
• سبب کاهش چربی های مضر خون می شود.
• در صورت تنگی در عروق کرونر اصلی قلب، عروق فرعی افزایش مییابد.
دارو برای گرفتگی عروق
تعدادی از داروهای مختلف به کنترل عوامل تجمیع پلاک شریانی کمک می‌کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
داروهای کاهنده کلسترول
داروهای کاهنده فشار خون
آسپرین و دیگر داروهای رقیق کننده خون که احتمال ایجاد لخته‌های خونی خطرناک را کاهش می‌دهند.
دکتر ارش محمدی توفیق فوق تخصص جراحی عروق